صحبت کردن بدون تخریب
* در «مكالمات امن»، يكي از مفاهیم مهم تاکید بر اهميت صحبت کردن بدون تخریب، گوش دادن بدون قضاوت و احساس یگانگی و اتصال علیرغم تفاوت‌ها می باشد.
در این نوشتار کوتاه، تمرکز را روی مولفه اول یعنی «صحبت کردن بدون تخریب» می گذاریم.
صحبت کردن بدون تخریب، به نظر بسيار واضح است، اما بسيار دشوارتر از آن چيزي است كه فكر مي‌كنيد. وقتی بدون تخریب و تحقیر صحبت می‌کنیم، به این معنی نیست که نمی‌توانیم گفتگوهای دشوار و چالش برانگیزی داشته باشیم یا مواردی را مطرح کنیم که باید به آن‌ها پرداخته شود. كاملا برعكس است؛ اين نوع صحبت کردن صرفا به معني برقراري ارتباط با احترام و همدلي است. اغلب تخریب و تحقیر آسان است، و صحبت كردن بدون تخریب نیاز به تلاش، شفقت و مهارت دارد.
انتقادی که همراه با تخریب باشد هیچگاه «خوب» و موثر نیست و به‌ندرت مورد پذيرش قرار مي‌گيرد. وقتی من به هر دلیلی از شما انتقاد تندوتیز مي‌كنم، ذهنتان ناخودآگاه این انتقاد را به مثابۀ تهديد، يا نشانۀ خطر بالقوه در نظر مي‌گيرد؛ به طور طبيعي احساس خطر خواهيد كرد و بلافاصله وارد حالت دفاعي خواهيد شد.
حالا، در اين شرايط، به نظرتان ادامۀ گفتگو حقيقتا چه دستاوردي برايمان خواهد داشت؟ آن طور كه آمار نشان مي‌دهد، احتمالا در ادامۀ چنين گفتگويي به جاي آن كه به مسئلۀ اصلي مورد بحث بپردازيم، وقت خود را صرف صحبت دربارۀ آن انتقاد خواهيم كرد.
اين گفتگوي نتيجه‌بخش و بالغانه‌اي كه به دنبالش بوديم، نيست.
از طرف ديگر، اگر من به هنگام صحبت با شما، به جاي انتقاد كردن تند در مورد مسائلي كه نمي‌پسندم، مواردي را كه ميپسندم بيان كنم، تلقي ذهن شما از آن به عنوان فعلي از روي همكاري و حركتي امن و مثبت خواهد بود؛ از درون احساس امنيت خواهيد داشت، احساس تنهایی نخواهيد كرد و وارد حالت همكاري متقابل خواهيد شد.
در اين حالت به معناي واقعي كلمه داريم صحبت مي‌كنيم.
در چنين شرايطي می‌توانیم با خیال راحت و بدون پرداختن به ماجراهاي حاشیه ای، صدمه خوردن احساسات يا ترس از مكالمۀ بعدي، در مورد مسئلۀ موردبحث گفتگو كنيم. بله! اين دقیقاً گفتگوی نتيجه‌بخش و بالغانه‌اي است که می‌خواستیم.
در ادامه نکته‌ای آورده شده است که شما را تا رسيدن به هدف حرف زدن بدون تخریب بسيار كمك خواهد كرد. به جای این که بگویید: «تو هميشه اين كار را مي‌كني…» يا «در اين كار بسيار ضعيف عمل كردي…» و انگشت خود را به سوي طرف مقابل نشانه بگيريد، از عبارات مثبت و مشتركي نظير موارد زير استفاده كنيد:
«فكر مي‌كنم به نفع رابطه‌مان باشد اگر…»
«خيلي دوست دارم كه…»
«برايت امكانش هست كه…»
بيان آنچه شما مي‌خواهيد، به جاي آنچه طرف مقابل اشتباه انجام مي‌دهد، نشان‌دهندۀ همدلي شما با طرف مقابل و مراقبت از احساسات اوست. اين كار، در را به روي گفتگويي امن باز مي‌كند.
برنه براون ، محقق و نويسندۀ مشهور و قهرمان همدلي، چنين گفته است: «شفاف بودن، مهربانانه است و شفافيت نداشتن، از مهرباني به دور است.» اين گفتۀ او به‌خوبي بحث ما را خلاصه مي‌كند.
مبهم صحبت كردن ممكن است برايتان آسان باشد، اما اگر طرف مقابل مكالمه را بدون آن كه منظور شما را به‌وضوح درك كرده باشد، رها كند، ممكن است گيجي و بعضا دلخوري پيش بيايد. در اين حالت جای تعجب نیست که هيچ‌چيز آن‌طور که انتظار داشتید اتفاق نيفتد، و وقتي از آن‌ها انتقاد تند مي‌كنيد كه چرا كار را درست انجام نداده‌اند، اين چرخه ادامه مي‌يابد.
تمرین کنید که دربارۀ موضوع موردبحث خود يا نتايج موردانتظارتان، مثال‌هايي مشخص ارائه دهيد. اين كار مسير مكالمه، هر تغييري كه بايد در آن ايجاد شود و مقصد آن را مشخص مي‌كند.
پرداختن به گفتگوهايي بدون تخریب – حتي انواع سخت آن – امكان‌پذير است. تغییر، نیازمند ميزاني تمرین و تعهد است، اما ارزشش را دارد كه برايش تلاش كنيد. واضح صحبت كردن و همدلي با ديگران بي‌اندازه به نفع شما و طرف مقابل است و به‌طور محسوسی همۀ روابط شما را بهبود می‌بخشد. طي چند روز آينده، حواستان به گفتگوهايتان با ديگران باشد و بر «حرف زدن بدون تحقیر و تخریب» تمركز كنيد.