هنر گوش دادن

*  «در سراسر زندگی‌مان برای صحبت کردن به ما پاداش می‌دهند ولی برای گوش دادن نه.»

هلن لکلی هانت

شنیدن با گوش دادن متفاوت است. شنیدن عمل دریافت اصوات است درحالی‌که گوش دادن، تلاشی آگاهانه برای توجه به آن‌چه به شما گفته می‌شود را می‌طلبد.

گوش دادن در یک رابطه‌ی سالم و غنی بسیار مهم است و متاسفانه ما خیلی خوب به یکدیگر گوش نمی‌دهیم. گوش دادنِ خوب چیزی نیست که ما فقط از دیگران بخواهیم، بلکه چیزی است که باید از خودمان انتظار داشته باشیم و روی آن کار کنیم تا در آن بهتر شویم.

هارویل هندریکس و هلن هانت در مصاحبه‌ای با جن براون درمورد اهمیت گوش دادن صحبت کردند.

سوال: آیا درست است که ما شنونده‌های خوبی نیستیم؟

هارویل: پژوهش‌ها نشان می‌دهد درحالت استراحت و زمانی‌که حواسمان پرت نمی شود، میزان دقت ما در شنیدن چیزی بین 13 الی 18 درصد است. اگر حواسمان پرت شود، این میزان ناگهان تا تقریبا ۱۰۰ درصد هم افزایش می‌یابد. علت این اتفاق این است که ما در اکثر اوقات هنگام شنیدن شروع به پخش یک فیلم و سناریو در ذهن‌مان می‌کنیم و به پدیده ها و شنیده ها طوری توجه می کنیم که مطابق با واقعیت های ذهنی یا امیال و ترس های درونی خودمان است.  توجه ما روی فرآیندهایی است که درون ما رخ می دهند و تا ما توجه‌مان را تغییر ندهیم و تلاشی متمرکز برای توجه کردن نشان ندهیم، واقعا از آنچه به ما گفته می‌شود، چیز کمی دریافت می کنیم.

هلن: زمانی‌که خیلی جوان هستیم، در فرهنگ‌مان به ما آموزش داده می‌شود که آغازگر صحبت باشیم و از همان اول نه ماهگی یا یک سالگی، وقتی چیزی را درست می‌گوییم، پدرومادرمان هیجان زده می‌شوند. این موضوع در مدرسه هم ادامه پیدا می‌کند. اگر بتوانید با وضوح و راحت صحبت کنید، خلاصه یک کتاب را به خوبی گزارش دهید یا در یک مناظره و بحث پیروز شوید، مردم می‌گویند:‌« واو! شما خیلی خوش‌صحبت هستید.» همه شما را تحسین می‌کنند. ما در سراسر زندگی‌مان برای خوب صحبت کردن تشویق می‌شویم اما برای گوش دادن نه. هیچ کس تا حالا برای اینکه یک شنونده‌ی خوب بوده است مورد تقدیر یا تشویق قرار نگرفته و درنتیجه مردم عموما شنونده‌های خوبی نیستند.

سوال: چه تمریناتی می‌تواند به ما کمک کند تا شنونده‌های بهتری شویم؟

هارویل: اول اینکه اگر از کسی می‌خواهید که به شما گوش بدهد، از آن‌ها بپرسید آماده هستند یا خیر. ما این را یک فرآیند وقت گرفتن می‌نامیم. این کار شخص دیگر را دعوت به خاموش کردن فیلمی که در ذهن او در حال پخش است و آماده شدن برای گوش دادن به شما می‌کند. اگر آن‌ها تمایل نداشته باشند یا نتوانند به ما گوش دهند، قراری برای یک زمان دیگر بگذارید. صحبت کردن با کسی که آماده‌ی شنیدن نیست فایده‌ی زیادی ندارد.

هلن: می دانم! این به نظر خیلی رسمی می‌آید، اما اگر همسر یا دوست شما بگوید: « نه من الان آماده نیستم، اما می‌تونم حدود سه ساعت دیگه به حرفات گوش بدم»، دراین‌صورت شما می‌دانید که سه ساعت بعد احتمال توجه کامل آن‌ها به شما بیشتر خواهد بود.

هارویل: چیز دیگری که کشف کرده‌ایم و واقعا برای متمرکز ماندن به ما کمک می‌کند این است که کنجکاو (کاوشگر) باشیم. اگر کسی درحال صحبت با شما باشد و حواستان کم‌کم پرت شود، وقتی به سمت کنجکاوی بروید، مغز روی صداهایی که به سمتش می‌آید تمرکز می‌کند و میزان دقت بالا می‌رود.

هلن: و تمرین سوم که اساس فرآیند دیالوگ ایماگو است، چیزیست که ما انعکاس می‌نامیم. یک شخص صحبت می‌کند و دیگری گوش می‌دهد. سپس شنونده آنچه گوینده گفته است را منعکس می‌کند. زمانی‌که می‌گویید «بذار ببینم درست فهمیدم… تو میگی که… درسته؟» همسرتان می‌تواند تصدیق کند یا بگوید:« نه این اصلا چیزی نیست که من گفتم». وقتی شما شروع به انعکاس می‌کنید، متوجه می‌شوید که چه شنونده‌ی بدی هستید! این چیزی است که ما باید به فرهنگ‌مان بیاوریم و به یکدیگر انجام آن را یاد بدهیم.

سوال: آیا یک رابطه اگر فقط یک شخص بخواهد روی آن کارکند، می‌تواند اثربخش باشد؟

هارویل: اگر یکی از طرفین مخالف تلاش و کار روی رابطه باشد یا مقاومت نشان دهد، ما به طرف مقابل پیشنهاد می‌دهیم تا خود آغازگر اصلاح رابطه شود. ما به آن‌ها می گوییم که در رابطه با همسر خود امن باشند، جستجوگری را تمرین کنند، شروع به انعکاس آن‌ها در مکالمات کنند، از ذهنیت معامله به ذهنیت تعامل روی بیاورند و روی نقاط آسیب خود کار کنند. آنچه که ما بارها و بارها متوجه شدیم این است که وقتی یکی از زوجین تمرین می کند که امن، مراقبت گر، در دسترس و جستجوگر باشد، حدود ۳ تا ۴ درصد روابط به طلاق منجر می شود. اما ۹۷ درصد بقیه روابط بهبود می‌یابند. وقتی یکی از زوجین شروع به تغییر رفتارش می‌کند، رابطه تغییر می‌کند. گوش دادنِ موثر فقط به نفع ما نیست، بلکه ثابت شده است که برای روابط‌‌مان هم به‌طورشگفت‌انگیزی سودمند است. ما شما را ترغیب می‌کنیم که در این هفته تمرین کنید و سعی کنید به دیگران گوش بدهید. در این صورت خودتان خواهید دید که چقدر این کار می‌تواند دگرگون‌کننده و تاثیرگذار باشد.